Авылым, кешеләрең синең рубрикасы буенча яңалыклар

«Яшьләр авылда калмый, чөнки эш юк!» Ни кызганыч, бу фикер – тотрыклы гыйбарәгә әйләнде. Ялкаулыкны, битарафлыкны эш юклыкка сылтап, яшәү өчен бөтен шартлар тудырылган туган җирен ташлап, бәхетне читтән эзләүчеләр төркеменә кушылмаган булдыклылар яшәтә бүген авылны. Туган җиренә тугрылык саклаганнар матур тормышны үз авылларында тудыралар – гаилә коралар, игелекле балалар үстерәләр. Малтабар авылында гөрләтеп тормыш итүче Роза белән Рафис Таһировлар шундый күркәм гаиләләр җөмләсеннән. 

Никахлашучы гөлчәчкәдәй яшь парларны күргәч таң каласың – яшьлек, матурлык, якты хыял-максатлардан очкынланган күзләр! Ә менә ярты гасыр, аннан да күбрәк бергә гомер итүче матур парларны күргәч, аларга карата иксез-чиксез соклану, ихтирам хисләре, һәм, әйтер идем, кызыгу хисләре туа. Үзеннән-үзе: «Их, менә шулай, пар канатлар булып, газиз ярың белән гомер ахырынача кулга-кул тотынып атласаң иде!» – дип күңелеңнән изге теләк телисең.

Гөлнара Шәмгун кызы Садыйкованың әти-әнисе Оренбург өлкәсе Еленовка авылыннан Татарстанның Тукай районы Шилнәбаш авылына күченеп килгәндә кызчыкка нибары бер яшь була. Беренче тапкыр тәпи атлап киткән, канат ныгыткан авылны Гөлнара ханым бик ярата. Шушы җирлектә үткәрелгән мәдәни чараларда, район күләмендә үткәрелгән төрле бәйгеләрдә Гөлнара Садыйкова теләп катнаша һәм авыл, район данын яклый. 

Районда күпме сөт савыла? Бу сорау белән «Якты юл» («Светлый путь») район газетасы редакциясенә Сәет һәм Оргыды авылларының ветераннар советы рәисе Гөлсинә Гәрәйшина мөрәҗәгать итте.

Таулы Дөреш авылында гомер итүче Фалих Хәләфетдин улы Шәрипов Нурмөхәммәт абыйсын сугышка озаткан вакытны бик яхшы хәтерли. «Абыйны фронтка озату әле дә булса күз алдымда. Якты дөньяга уналты бала тудырып, унысын сабый вакытларында ук җирләү кайгыларын кичергән әнием Нурмөхәммәт абый фронтка киткәндә: «Бигрәкләр дә кыю, үткен балакаем. Башкалар өчен үзен корбан итә торган холык бит аңарда. Исән-сау кайтса гына ярар иде», – дип өзгәләнде. Абый яшьтән үк «Мин әйттем!» дип үз фикерен үткәрә белә торган нык холыклы егет булган. Кыю, үткен булмаса, шундый геройлыклар эшли алыр идемени?! 1948 елны әтине Мәскәүгә чакырып хөкүмәт телеграммасы килде. Әти бертуган абыем Нурми Шәриповка сугышта күрсәткән батырлыклары өчен бирелгән «Бөек Ватан сугышы герое» таныклыгын алып кайткач тирә-як халкы умарта күче шикелле гөж килде», – ди Фалих Шәрипов. 

Фәридә Харрас кызы Шәрипова егерме елга якын район мәгариф идарәсенең мәктәпкәчә белем һәм тәрбия бирү бүлеге башлыгы булып эшләде. Менә ике ел инде ул Тукай районы мөслимәләр берлеге җитәкчесе. Аның өчен атнаның һәр көне тыгыз график буенча бүленгән. Мөслимәләр җәмгыяте эшләре буенча район авылларына, белемен күтәрү өчен Казанга, Чаллыга барырга кирәк булганда, янәшәсендә һәрвакыт тормыш иптәше – Айраты. Фәридә белән Айрат Шәриповлар хезмәт юлларында да иңгә-иң торып атлаганнар. Югары белемле инженер-механик Айрат Дәүләт улы Шәрипов Тукай районы хакимиятендә авыл хуҗалыгы идарәсендә хезмәт куйган. 

Татарстан Республикасының атказанган авыл хуҗалыгы хезмәткәре, Россиянең атказанган фермеры, «Миңнеханов М. И.» КФХ җитәкчесе, Тукай районы фермер хуҗалыклары ассоциациясе башлыгы Минталип Миңнеханов өчен быелгы ел юбилей даталарына бик бай килә. Бу көннәрдә аңа 70 яшь тулды. 55 ел инде ул җир эше белән шөгыльләнә, соңгы 20 елын фермерлыкта. Нинди генә вазифада булмасын, нинди эшчәнлек белән генә шөгыльләнмәсен – хезмәтен бар күңелен биреп, яратып башкара. Уңышка ирешүенең сере дә шундадыр, мөгаен. Тырышлыгы «Намуслы хезмәте өчен» медале, «Яр Чаллы шәһәре каршындагы казанышлары өчен» билгесе белән бәяләнгән. Ул һәр көн эштә. 70 яшь дип тормый, бүген дә хезмәт белән, киләчәккә яңа планнар корып яши. 

Кешелекне алга илтүче факторларның берсе – һөнәрчелекнең үсүе. Куады авылында заманында Соендек Хәсән улы алтын куллы булуы белән авылдашлары алдында гына түгел, тирә-юньдә дан казана. Тирә-якта Соендек аганың исем-атына балта остасы, тимерче, мич чыгаручы сүзтезмәсе кушылган була. Һич саекмас хәзинәне – һөнәрчелекне улы Рафиска тапшырып калдыра ул. Аның улы – сиксән дүртен тутырган Рафис ага Куадыда һәм тирә-як авылларда җитмеш төрле һөнәр иясе, үләнче бабай исемен йөртә. 

Өч яшьлек Шәмсиянең колагы ага – салкын тигән. Әти-әнисе алай итеп тә, болай итеп тә карыйлар – колактан эрен агу туктамый. Бу – 1936 ел була. Торнаташта фельдшерлык пункты юк. Язмыштан узмыш юк дигәннәре хактыр. Кыз шул рәвешле телсез-чукрак булып кала. Сабый чагында бала-чага кимсеткәндерме-юкмы – анысын белә алмыйбыз. Ә менә исәя төшеп кул арасына керә башлауга кызның уңганлыгына-булганлыгына, пөхтәлегенә авылдашлары шакката. Шәмсия үсмерчагыннан кул эшләренә, тегү-чигүгә һәм аш-суга осталыгы белән дә авыл халкын таң калдыра. 

2017 елны Совет милициясенең 100 еллыгы уңаеннан без район Эчке эшләр бүлегендә озак еллар хезмәт иткән ветераннар турында яздык. Язмаларның берсе отставкадагы милиция полковнигы, хезмәт ветераны Роберт Хаҗи улы Муллахмәтовка багышланган иде. Ул 35 ел милициядә хезмәт иткән, 1988-1998 елларда Тукай районы Эчке эшләр бүлеген җитәкләгән. Бүгенге көндә лаеклы ялда, Сосновый Бор поселогында яши. Зыялы, итагатьле, шул ук вакытта егетләрчә тыңгысыз, шаян, җор сүзле Роберт ага беренче очрашуда ук үзенә җәлеп итте. 2018 елны Роберт Хаҗи улы безнең газета оештырган «Тукайлылар Тукайны укый» дигән флешмобта да катнашты. Аннары Роберт Муллахмәтов озак еллар тупланган тамгалар коллекциясен район Эчке эшләр бүлеге музеена бүләк итте.  6 июньдә Роберт Хаҗи улы 80 яшьлек юбилеен билгели. Шул уңайдан ветеранның хезмәттәшләре, дуслары аның белән бергә эшләгән елларын искә алды.

Авылларыбыз мактаулы тормыш юлы үткән шәхесләргә, хезмәт батырларына бик бай. Бүгенге язмамны шундыйларның берсенә – Сосновый Бор поселогында гомер итүче ветеран укытучы Зифа Газнан кызы Вахитовага багышлыйсым килә. 

Нәзирә Гыйльман кызы Гыйльметдинова 1964 елны Сарман районы Сөлек авылыннан Торнаташка килен булып төшә. Торнаташ авылы халкының исе китә. Бәгъзеләре: «Авыр булыр яшь киленгә. Ничек чыдар икән?» – дип тәшвишләнсә, икенчеләре: «Тәвәккәлләгән. Тормыш арбасын тартып барырга көч табар», – диләр. Соңгылары хаклы була. Тәвәккәллек тә, батырлык та җитәрлек була Нәзирәдә. «Ишле гаиләдә, башлы-күзле абыйлар янында «артык кашык» булганчы, үз гаиләм, ирем, балаларым булыр. Авырлыкка безме чыдамаган?!.» Нәзирә Гыйльман кызы шулай уйлый һәм ялгышмый. 

Күңеле ак-пакь булганнар янына тартыла адәм баласы. Авылның Ак әбисе Мөнәздилә апа кырыннан да кеше өзелми. «Гомерем буе кеше яраттым. Әле менә бу таҗлы зәһәр таралгач халык өйдә утырырга мәҗбүр булды. Гел кеше белән аралашып яшәгәнгә, бераз сәер булды булуын. Ләкин минем төп юанычым бар: Аллаһ каршындагы бурычларымны үтәү – фарыз гыйбадәтләрне кылу күңел тынычлыгы бирә. Бәхетемә, кызым – Тәнзиләм – төп таянычым янымда. Ярый әле сез журналистлар эшләп тордыгыз – район гәҗите килеп торды. Кызым почта тартмасыннан гәҗитне алып керүгә беренче битеннән башлап, хәрефен дә төшереп калдырмыйча укыйм. Аннары бер читкә куеп торам. Яңадан тәмләп уку өчен. Гыйбадәттән бушаган арада тагын бер кат укыйм», – ди Куадының Ак әбисе Мөнәздилә апа. 

«Якты юл» – район җирлегендә яшәүче халык мәнфәгатьләрен күздә тотып чыгарыла торган бердәнбер массакүләм мәгълүмат чарасы. Җирле яңалыкларны белеп тору, тормыштан артта калмау өчен газетага язылырга кирәк. Яңа Бүләк авыл җирлегендә почта бүлеге башлыгы Гөлнур Таҗетдинова: «Безнең җирлектә яшәүче халыкның күпчелеге газета-журналны кулына тотып укырга ярата. Һәр йортта газета алдыралар. Яңа Бүләк авыл җирлегендә 560 кеше теркәлгән, 218 хуҗалык исәпкә алынган. «Үзеңнеке – үзәктә дип, халыкны район газетасына язылырга өндибез. Язылу яхшы бара, бүгенге көнгә 50 данәдән артык җыелды», – ди. 

«Мин – җир улы. Югары Суыксуда туып-үстем һәм, армия сафларында хезмәт итеп кайткач, ак калага юл тоттым – Яр Чаллы елга портына эшкә урнаштым. Ялларда туган авылыма кайткач, Түбән Суыксудагы спортзалга волейбол уйнарга йөрдем. Шәһәрдә яшәсәм дә, күңелем белән гел авылда булдым. Бөтенләй күченеп кайтырга бер очрак этәргеч булды. Елга портында эшләгәндә җитәкчем үзенә өй салырга бура алып кайтуымны сорады. Удмуртиядән шәп бура алып кайттым. Аннары ул: «Мин өйне таштан салырга булдым» дигәч, бураны сатып алдым да, Югары Суыксуда йорт җиткердем. Шуннан каралты-кура төзеп, мөгезле эре терлек сатып алдым. Шулай биш-алты баш терлектән башланды крестьян-фермер хуҗалыгы», – дип зур эшнең – крестьян-фермер хуҗалыгының чишмә башы хакында сөйли Мөнәвир Шәйхетдинов.