Әбиләр белән бәбиләр янәшә

Америкада картлар йортында яшәүче әби-бабайларның балалар бакчасына йөрүче сабыйлар белән аралашуы күркәм гадәткә әйләнгән. Ул проектны ил халкы соңгы дистә елда иң уңышлысы дип атаган.

Балалар атнаның берни­чә көнендә өлкәннәр янына килеп йөри. Аның өчен алдан җырларга, биергә, шигырь сөйләргә дә әзер­лән­миләр. Шалкан яки чөген­дер булып та киенмиләр. Кире­сенчә, рәсем ясарга, дәф­тәргә бизәк төшерергә, җыр­ларга, табын корырга бер­гәләп өйрәнәләр. Ул очрашулар картларның бер төрле төсмер алган тормышына яңа, якты нур өсти. Үзләрен кирәкле итеп хис итәләр, балалар белән күрешү аларга шатлык китерә, яшәргә стимул би­рә. Сабыйларга да рәхәт: бакча хезмәткәрләре бәлә­кәч­ләрне күбесенчә китапта язылганнардан чыгып тәрбияләсә, әби-бабай исә күңел кушканча, авырсынмыйча, йөрәк җылысын кызганмыйча гамәл кыла. Малайларны, кызларны яннарына утыртып, аларның башларыннан сыйпап, әкият китаплары укыйлар, уеннар уйныйлар. Шул арада сабыйлар үзләре белән булган хәлләрне сөйли һәм өлкән­нәргә сорау яудыра. Ә картлар истәлекләре белән ур­так­лаша. Балалар, икмәк өс­тенә акмай ягып, аны өлкән­нәргә бирә һәм бергәләп чәй эчәләр. Бу да – тәрбия чарасы. Иң мөһиме, аны бала­ларның ата-ана­лары да аңлый һәм каршы килми.

Россиядә картлар йортлары белән балалар йортларында тәрбияләнү­че­ләр­не бер түбә астында яшә­тергә кирәк, дигән тәкъ­димнәр белән чыгучылар булды. Тик ул идеяне хуп­лау­чылар да, кире кагучылар да бар. “Балаларның холык-фигыле, тормышка карашы төрле булган кебек, әби-бабайларны да могҗиза тудыручы әкият геройлары итеп кабул итәргә ярамый. Аның азагы яхшы булсын өчен, ике якны да алдан әзерләргә кирәк”, – ди хәйрия фонды җитәк­чесе Елена Цеплик.

"Тәҗрибә уртаклашу өчен бер елны Финляндия, Дания, Швециягә алып барганнар иде. Анда балалар бакчасы, мәктәп, картлар йорты янәшә урнашкан, – дип фикерләре белән уртак­лашты озак еллар Минзә­ләдәге картлар һәм инвалидлар интернат йорты директоры вазифасын башкарган Илсөя Хәби­буллина. – Алар арасында бик тыгыз элемтә урнаштырылган. Балалар әбиләр янына бара, өлкәннәрне дә бакчага, мәк­тәпкә кунакка чакыралар. Анда өлкәннәр­не, физик мөмкинлекләре чикле ке­шеләрне карарга өйрәтү­че махсус уку йортлары да бар. Картларны да шуңа әзер­лиләр. Ул илләрдә өл­кәннәргә булган мөнәсә­бәт бик ошады. Үзебезгә кайткач, төрле очрашуларны ешрак үткәрә башладык. Районда яшәүче олы кеше­ләрне кунакка чакыра идек, алар арасында да ялгызлар шактый. Башта чакыруны кабул итмичә, уңайсызла­нып кына килделәр. Аннары ошап китте, кайчан чакырасыз, дия башладылар. Интернаттагы карт-карчык­ларны өйләренә кунакка дәшәләр иде, гаилә коручылар да булды. Бакча балалары, укучылар чыгыш ясаганда, өлкәннәребезнең күз­ләре һәрчак яшь белән тула. Бервакыт, ник елыйсыз, дип сорадым. Яшьлек­кә, балачакка кайтып килдек, безнең дә андый чак­лар булды бит, аларга карап тору да күңелле", - ди­деләр.

Илсөя ханым әйтүенчә, дәүләт тарафыннан махсус проектлар кабул ителмәсә дә, картлар йортларында төрле чаралар үткәреп була, аны беркем дә тыймый. Тик кайбер мәктәп җитәк­челәре, төрле сәбәпләр табып, моңа үзләре каршы чыга. Ник килмисез, дигәч, бер җитәкче ул йортларда тәрбияләнүчеләрнең исен өнәп бетермәвен әйткән. Аңа олы кешенең француз хушбуе сибенеп йөрмәвен аңлатырга туры килгән. “Ә картлык һәркемгә дә килә, тик ничек киләсен генә алдан беркем дә әйтә алмый”, – ди Илсөя Хәбибуллина.

"Картлар йортларындагы әбиләр белән балалар йортларындагы сабыйларны аралаштыру – әйбәт нәрсә дип уйлыйм, – ди картлар йортында эшләү тәҗрибәсе булган психолог Ләйсән Сафиуллина. – Ләкин бина корпусларын, бүлмәләрне аерым корырга кирәк. Олы кеше тынычка ияләнгән, кәефләре дә гел үзгәреп тора, авырып та алалар, урын өстендә ятучылар да бар. Ә балаларга шау-шу кирәк, йөгерергә, чабарга яраталар. Хәзер дә балалар картлар йортларында концертлар куеп китә. Ул очрашуларны картлар зарыгып көтеп ала. Матур күлмәк­ләрен киеп, кунак каршы алырга әзер­ләнеп торалар, балаларны бик яраталар. Тик, әйткә­немчә, һәр әйбер­нең уңай ягы да, тискәре ягы да була".

Әлеге проектны Лаеш балалар йорты директоры Рузалия Вәлиуллина да хуп­лавын әйтә. “Шундый фикер белән моннан егерме ел элек үк чыккан идем, – ди ул. – Район җирләрендә бер якта – кирәкмәгән аналар, икенче якта – гаиләсеннән арткан балалар. Шуларны берләштерәсе иде. Бер як җан җылысын өләшсә, икенчесе аларны карарга өйрәнәчәк. Фикерләрне күтәреп алучылар булса да, ул эш дәүләт тарафыннан махсус программа булып кереп китә алмады”. Татарстан Хезмәт, халыкны эш белән тәэмин итү һәм социаль яклау министрлыгы белгече Людмила Чернова фикеренчә, бездә ике арада күпер ролен волонтерлар үти алыр иде. Быел – Волонтерлар елы, нинди яхшы башлангыч белән чыксалар да яклау табачак.